ถอดรหัสพันธุกรรม กุญแจสู่การวางแผนสุขภาพเฉพาะบุคคล

เคยสงสัยไหมว่า…ทำไมเพื่อนของเรากินคาร์โบไฮเดรตได้เต็มที่แต่น้ำหนักไม่ขึ้น ในขณะที่เราแค่กินขนมปังชิ้นเดียวก็รู้สึกอ้วนแล้ว? หรือทำไมบางคนดื่มกาแฟแล้วนอนหลับสบาย แต่บางคนแค่จิบเดียวก็ตาค้างไปทั้งคืน? คำตอบของคำถามเหล่านี้ ไม่ได้อยู่ที่ความพยายามหรือโชคชะตา แต่อยู่ในพิมพ์เขียวของร่างกายที่ซ่อนอยู่ใน DNA ของเราทุกคน

ที่ผ่านมา เรามักได้รับคำแนะนำสุขภาพแบบ “One-size-fits-all” หรือสูตรสำเร็จเดียวที่ใช้กับทุกคน เช่น กินคลีน ออกกำลังกาย นอนให้พอ ซึ่งเป็นสิ่งที่ดี แต่ก็อาจไม่ใช่ “วิธีที่ดีที่สุด” สำหรับเราเสมอไป วันนี้ เทคโนโลยีทางการแพทย์ ได้ก้าวไปอีกขั้น เปิดประตูให้เราเข้าถึง การถอดรหัสพันธุกรรม (Genetic Testing) ซึ่งเปรียบเสมือนการได้อ่าน “คู่มือการใช้งาน” ร่างกายฉบับสมบูรณ์ของตัวเอง เพื่อสร้างแผน สุขภาพเฉพาะบุคคล (Personalized Health) ที่ใช่สำหรับเราจริง ๆ และเป็นกุญแจสำคัญ สู่เป้าหมายสูงสุด คือการมีชีวิตที่ยืนยาวและแข็งแรง (Longevity) The HealthSpan ชวนคุยเรื่องนี้แบบเจาะลึก

Genetic Testing คืออะไร? ทำไมถึงเป็นอนาคตของการดูแลสุขภาพ

Genetic Testing หรือ การตรวจ DNA คือกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ที่ใช้เทคโนโลยีขั้นสูงในการอ่านและวิเคราะห์ข้อมูลที่อยู่ใน “ยีน” (Gene) ของเรา ซึ่งเป็นหน่วยพันธุกรรม ที่ควบคุมทุกอย่างในร่างกาย ตั้งแต่สีตา สีผม ไปจนถึงการทำงานของเซลล์และการตอบสนองต่อสิ่งต่าง ๆ

ถ้าร่างกายของเราคือรถยนต์คันหรู 1 คัน การตรวจสุขภาพประจำปี ก็เหมือนการเช็กสภาพภายนอก เช่น ลมยาง น้ำมันเครื่อง แต่การตรวจพันธุกรรม คือการเปิดอ่าน “คู่มือวิศวกรรม” ของรถคันนั้นเลยทีเดียว ทำให้เรารู้ว่าเครื่องยนต์ของเรา ถูกออกแบบมาให้ใช้น้ำมันประเภทไหน มีจุดอ่อนตรงไหนที่ต้องดูแลเป็นพิเศษ หรือมีศักยภาพที่ซ่อนอยู่ที่เรายังไม่เคยรู้มาก่อน นี่จึงเป็นอนาคตของการดูแลสุขภาพ ที่เปลี่ยนจากการ “รักษาเมื่อป่วย” ไปสู่การ “ป้องกันเชิงรุก”

ตรวจ DNA บอกอะไรได้บ้าง? 4 มิติสุขภาพที่คุณจะค้นพบ

การถอดรหัสพันธุกรรม สามารถเปิดเผยข้อมูลเชิงลึก เกี่ยวกับร่างกายของเราได้มากมาย โดยสามารถแบ่งเป็น 4 มิติหลัก ๆ ที่จะช่วยให้วางแผนสุขภาพเฉพาะบุคคล ได้อย่างตรงจุด

1. ความเสี่ยงโรคทางพันธุกรรม

ยีนบางตัวอาจเพิ่มความเสี่ยง ในการเกิดโรคบางชนิดได้มากกว่าคนอื่น การรู้ข้อมูลนี้ล่วงหน้า ไม่ได้แปลว่าเราจะต้องเป็นโรคนั้น แต่หมายความว่า เราสามารถวางแผนป้องกันได้อย่างตรงจุด เช่น

• ความเสี่ยงโรคมะเร็ง หากพบว่ามียีนกลายพันธุ์ ที่เพิ่มความเสี่ยงมะเร็งเต้านมหรือลำไส้ เราสามารถวางแผนตรวจคัดกรองได้ถี่ขึ้น และปรับไลฟ์สไตล์เพื่อลดความเสี่ยง

• ความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด รู้ว่าร่างกายมีการเผาผลาญไขมันอย่างไร เพื่อเน้นการดูแลเรื่องอาหารและการออกกำลังกายที่ช่วยลดคอเลสเตอรอล

• ความเสี่ยงโรคอัลไซเมอร์ กระตุ้นให้หันมาดูแลสุขภาพสมองตั้งแต่เนิ่น ๆ เช่น การฝึกสมอง, การกินอาหารบำรุงสมอง

2. การตอบสนองต่ออาหาร (Nutrigenomics)

นี่คือส่วนที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เพราะตอบคำถามคาใจของใครหลายคนได้ เช่น

• การเผาผลาญ ร่างกายของเราเผาผลาญคาร์โบไฮเดรต, ไขมัน, หรือโปรตีนได้ดีแค่ไหน ทำให้เลือกสัดส่วนอาหารที่เหมาะสมกับตัวเองได้

• การแพ้อาหารแฝง คุณมีแนวโน้มแพ้แลคโตสในนมวัว หรือแพ้กลูเตนในข้าวสาลีหรือไม่?

• ความต้องการวิตามินและแร่ธาตุ ร่างกายต้องการวิตามิน B, D, หรือธาตุเหล็กมากกว่าคนทั่วไปหรือเปล่า?

3. การตอบสนองต่อการออกกำลังกาย

เคยออกกำลังกายตามคนอื่นแล้วไม่ได้ผลไหม? DNA มีคำตอบ!

• ประเภทกล้ามเนื้อ มีแนวโน้มที่จะสร้างกล้ามเนื้อแบบทนทาน (Endurance) เหมาะกับการวิ่งมาราธอน หรือแบบระเบิดพลัง (Power) ที่เหมาะกับการวิ่งเร็วหรือยกน้ำหนัก

• ศักยภาพในการฟื้นตัว ร่างกายฟื้นตัวจากอาการบาดเจ็บได้เร็วแค่ไหน เพื่อวางแผนวันพักผ่อนได้อย่างเหมาะสม

4. การตอบสนองต่อยา (Pharmacogenomics)

ข้อมูลทางพันธุกรรม สามารถบอกได้ว่าร่างกายของเรา จะตอบสนองต่อยาบางชนิดอย่างไร ซึ่งช่วยให้แพทย์สามารถเลือกชนิดและขนาดยาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับเรา ลดความเสี่ยงของการเกิดอาการแพ้ยาหรือผลข้างเคียงที่รุนแรงได้

วิธีนำข้อมูล DNA Test มาใช้จริง

การตรวจ DNA จะไร้ความหมาย หากไม่นำมาปรับใช้จริง นี่คือตัวอย่างง่าย ๆ

นาย A ผลตรวจพบว่าร่างกายเผาผลาญไขมันได้ไม่ดี แต่เผาผลาญคาร์โบไฮเดรตได้ดี และมีแนวโน้มสร้างกล้ามเนื้อแบบ Endurance 

• ข้อควรปฏิบัติ – นาย A ควร ปรับการกิน โดยเน้นอาหารคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน (เช่น ข้าวกล้อง) ลดอาหารไขมันสูง และ เลือกการออกกำลังกาย แบบแอโรบิกต่อเนื่อง เช่น วิ่งจ็อกกิ้ง หรือปั่นจักรยาน

นางสาว B ผลตรวจพบว่าร่างกายไวต่อคาเฟอีนมาก ต้องการวิตามินดีสูง และมีแนวโน้มสร้างกล้ามเนื้อแบบ Power 

• ข้อควรปฏิบัติ – นางสาว B ควรจำกัดการดื่มกาแฟ, เสริมวิตามินดี ด้วยการรับแสงแดดยามเช้าหรือทานอาหารเสริม (ตามคำแนะนำแพทย์) และเน้นการออกกำลังกายแบบ HIIT หรือเวทเทรนนิ่ง

ใครบ้างที่ควรตรวจพันธุกรรม?

• ผู้ที่ใส่ใจสุขภาพเชิงป้องกัน ต้องการเข้าใจร่างกายตัวเองให้ลึกซึ้ง เพื่อป้องกันโรคก่อนที่จะเกิด

• ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง, โรคหัวใจ, เบาหวาน เพื่อประเมินความเสี่ยงของตนเอง

• ผู้ที่ต้องการเพิ่มประสิทธิภาพร่างกาย เช่น นักกีฬา หรือคนที่ต้องการลดน้ำหนัก หรือสร้างกล้ามเนื้อให้ได้ผลดีที่สุด

Genetic Testing ไม่ใช่การทำนายอนาคต แต่คือการมอบ “ข้อมูล” ที่ทรงพลัง เพื่อให้เราเป็น “ผู้กำกับ” สุขภาพของตัวเอง การลงทุนเพื่อทำความเข้าใจพิมพ์เขียวของร่างกายในวันนี้ คือก้าวที่สำคัญที่สุด ในการสร้างแผนสุขภาพเฉพาะบุคคล เพื่อชีวิตที่ยืนยาวและแข็งแรงอย่างแท้จริง

————-

แหล่งอ้างอิง 

• National Human Genome Research Institute. (n.d.). Genetic Testing. Retrieved from https://www.genome.gov/For-Patients-and-Families/Genetic-Testing 
• U.S. National Library of Medicine. (n.d.). What is genetic testing? MedlinePlus. Retrieved from https://medlineplus.gov/genetics/understanding/testing/genetictesting/ 
• Phillips, A. M. (2016). “Nutrigenetics and metabolomics”. Nutrition and dietary supplements, 8, 37–45.