เคยสงสัยไหมว่าทำไมบางคนดูมีชีวิตชีวา มีพลังงาน และดูมีความสุขกับชีวิตไปจนถึงบั้นปลาย? นอกจากเรื่องอาหารการกินและการออกกำลังกาย ที่เราทุกคนรู้กันดีอยู่แล้ว ยังมีอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญ ที่หลายคนมองข้าม นั่นคือ Social Connection หรือ ความสัมพันธ์ทางสังคม ของเรานั่นเอง!
งานวิจัยหลายชิ้นในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ต่างชี้ไปในทิศทางเดียวกันว่า ประโยชน์ของเพื่อน และเครือข่ายสังคมที่แข็งแกร่งนั้น มีอิทธิพลต่อสุขภาพและความยืนยาวของชีวิตเรามากพอ ๆ กับการดูแลร่างกายด้วยการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเลยทีเดียว! ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น The HealthSpan ชวนมาหาคำตอบไปพร้อม ๆ กัน
Social Connection คืออะไร? ทำไมถึงสำคัญขนาดนั้น?
Social Connection คือการที่เรามีความผูกพัน เชื่อมโยง และมีปฏิสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว เพื่อนสนิท เพื่อนร่วมงาน หรือแม้แต่คนรู้จักทั่วไป ที่ทำให้เราไม่รู้สึกโดดเดี่ยว การมีความสัมพันธ์ทางสังคมที่ดี ไม่ได้หมายความว่าเราต้องมีเพื่อนเยอะเป็นร้อยเป็นพันคน แต่หมายถึงการมีคนที่เรารู้สึกว่า “เป็นที่พึ่ง” ได้ มีคนที่เราสามารถพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็น หรือแม้แต่ระบายความในใจได้ในยามที่ต้องการ
ลองนึกภาพดูสิว่า ถ้าเรามีเพื่อนสนิทที่คอยอยู่เคียงข้าง ให้กำลังใจเวลาเราท้อแท้ แบ่งปันเสียงหัวเราะในยามที่เราประสบความสำเร็จ หรือแม้กระทั่งให้คำปรึกษาเวลาเรามีปัญหา ความรู้สึกอุ่นใจเหล่านี้แหละที่เป็นเหมือน “ยาบำรุง” ชั้นดีที่ไม่ต้องซื้อหา
ประโยชน์ของเพื่อน มากกว่าแค่ความสุขชั่วคราว
มาดูกันว่า ประโยชน์ของเพื่อน และการมี Social Connection ที่ดีนั้น ส่งผลต่อชีวิตและสุขภาพของเราอย่างไรบ้างในระยะยาว
ลดความเครียดและความวิตกกังวล
เวลาที่เรามีเรื่องไม่สบายใจ การได้ระบายให้เพื่อนฟัง หรือได้รับกำลังใจจากคนใกล้ชิด จะช่วยให้เรารู้สึกผ่อนคลายลงได้มาก การมีคนอยู่ข้าง ๆ ในช่วงเวลาที่ยากลำบาก จะช่วยลดระดับฮอร์โมนความเครียดอย่างคอร์ติซอล และช่วยให้เรามองปัญหาด้วยมุมมองที่ดีขึ้น
เพิ่มภูมิคุ้มกันร่างกายให้แข็งแรง
งานวิจัยพบว่าคนที่รู้สึกเชื่อมโยงกับคนอื่น มีแนวโน้มที่จะมีระบบภูมิคุ้มกัน ที่แข็งแรงกว่าคนที่โดดเดี่ยว ความเครียดเรื้อรังจากการไม่มี Social Connection ที่ดี สามารถกดภูมิคุ้มกันของเราให้ต่ำลง ทำให้เราป่วยง่ายขึ้นและฟื้นตัวได้ช้าลง
ช่วยให้เรามีพฤติกรรมสุขภาพที่ดีขึ้น
ลองสังเกตดู ถ้าเรามีเพื่อนที่ชอบออกกำลังกาย หรือกินอาหารสุขภาพ เราก็มีแนวโน้มที่จะทำตามไปด้วย เพราะการมีเพื่อนเป็นเหมือน “แรงจูงใจทางสังคม” ที่ทำให้เราอยากดูแลตัวเองให้ดีขึ้นเพื่อที่จะได้ไปทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกับเพื่อนได้นานๆ
ลดความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง
การขาดความสัมพันธ์ทางสังคมที่ดี หรือความรู้สึกโดดเดี่ยวเรื้อรัง ถูกเชื่อมโยงกับการเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง และแม้กระทั่งโรคเบาหวาน เพราะเมื่อเราโดดเดี่ยว ร่างกายของเราอาจเข้าสู่สภาวะ “ตื่นตัว” หรือ “สู้หรือหนี” เรื้อรัง ซึ่งส่งผลเสียต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกาย
ช่วยให้สมองเฉียบคมและลดความเสี่ยงภาวะสมองเสื่อม
การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น การพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น การถกเถียงปัญหา (อย่างสร้างสรรค์) หรือแม้แต่การเล่นเกมร่วมกัน ล้วนเป็นการกระตุ้นสมองให้ทำงานอยู่เสมอ ช่วยบริหารความจำ การคิดวิเคราะห์ และทักษะทางสังคม ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญ ในการรักษาความสามารถทางสมอง เมื่อเราอายุมากขึ้น
เพิ่มความสุขและคุณภาพชีวิต
ไม่ต้องสงสัยเลยว่าการมีเพื่อนที่ดี และมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น ทำให้ชีวิตเรามีความสุข สนุกสนาน และมีสีสันมากขึ้น การได้หัวเราะ ได้ร้องไห้ ได้แบ่งปันประสบการณ์กับคนที่เรารัก เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เรารู้สึกว่าชีวิตมีคุณค่าและมีความหมาย
ช่วยให้อายุยืนยาวขึ้น
จากการศึกษาของ Brigham Young University และ University of North Carolina at Chapel Hill ที่วิเคราะห์งานวิจัยกว่า 148 ชิ้น และผู้เข้าร่วมกว่า 300,000 คน พบว่าการมี Social Connection ที่ดี สามารถลดความเสี่ยง ของการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรได้ถึง 50% ซึ่งเทียบเท่ากับการหยุดสูบบุหรี่ 15 มวนต่อวัน และมีผลดีต่อสุขภาพมากกว่าการออกกำลังกาย หรือการลดน้ำหนักในบางกรณีด้วยซ้ำ! (อ้างอิง: Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social relationships and mortality risk: a meta-analytic review. PLoS Medicine, 7(7), e1000316.)
สร้าง Social Connection ที่แข็งแกร่ง เริ่มต้นอย่างไรดี?
เห็นประโยชน์ของเพื่อน และ ความสัมพันธ์ทางสังคมกันไปแล้ว เรามาดูกันว่าจะสามารถสร้างและรักษา Social Connection ที่แข็งแกร่งได้อย่างไร
- เริ่มจากคนใกล้ตัว
ใช้เวลากับครอบครัวและเพื่อนสนิทให้มากขึ้น โทรหา ทักไลน์ ชวนไปทานข้าว หรือทำกิจกรรมร่วมกันเล็ก ๆ น้อย ๆ ก็ได้ ไม่ต้องรอโอกาสพิเศษ
- เข้าร่วมกลุ่มหรือชมรมที่สนใจ
ไม่ว่าจะเป็นชมรมวิ่ง ชมรมอ่านหนังสือ คอร์สเรียนทำอาหาร หรือกลุ่มอาสาสมัคร การได้ทำกิจกรรมร่วมกับคนที่มีความสนใจคล้ายกัน เป็นวิธีที่ยอดเยี่ยมในการสร้างเพื่อนใหม่
- เป็นฝ่ายเริ่มก่อน
ลองยิ้มทักทายคนแปลกหน้า เปิดบทสนทนากับเพื่อนร่วมงาน หรือชวนคนรู้จักไปทำอะไรสนุก ๆ อย่ากลัวที่จะเป็นฝ่ายเริ่มต้นความสัมพันธ์
- เป็นผู้ฟังที่ดีและแสดงความเห็นใจ
การเป็นเพื่อนที่ดี คือการเป็นผู้ฟังที่ดี เมื่อเพื่อนมีปัญหา ให้เราตั้งใจฟังและแสดงความเห็นใจ ไม่ใช่แค่ให้คำแนะนำอย่างเดียว
- ใช้โซเชียลมีเดียอย่างชาญฉลาด
โซเชียลมีเดียสามารถเป็นเครื่องมือที่ดี ในการติดต่อกับเพื่อนที่อยู่ไกล แต่ก็ควรจำไว้ว่าการปฏิสัมพันธ์แบบเห็นหน้ากัน หรือการใช้เวลาคุณภาพร่วมกัน ยังคงสำคัญกว่าการกดไลก์ หรือคอมเมนต์ในโลกออนไลน์
- ดูแลความสัมพันธ์เก่าให้ดี
อย่าละเลยเพื่อนเก่า หรือคนที่เคยสนิทกันไปนาน ๆ การได้กลับไปเชื่อมโยง กับคนที่เราเคยมีช่วงเวลาดี ๆ ด้วยกันนั้น มีคุณค่ามาก
- เปิดใจและเป็นตัวของตัวเอง
เมื่อเราเปิดใจและกล้าที่จะเป็นตัวของตัวเอง ผู้คนก็จะรู้สึกสบายใจ และอยากเข้ามาทำความรู้จักกับเรามากขึ้น
Social Connection ไม่ใช่แค่เรื่องของการมีเพื่อนไว้คุยเล่นสนุก ๆ แต่เป็นรากฐานสำคัญของสุขภาพที่ดีและชีวิตที่ยืนยาวอย่างมีคุณภาพ คือ “ยาอายุวัฒนะ” ที่หาซื้อไม่ได้ และเป็น “การลงทุน” ที่คุ้มค่าที่สุดอย่างหนึ่งในชีวิต ดังนั้น อย่ามัวแต่ให้ความสำคัญกับการออกกำลังกาย หรืออาหารการกินเพียงอย่างเดียว ลองหันมาใส่ใจกับการสร้างและดูแลความสัมพันธ์ทางสังคมของคุณให้แข็งแรงด้วย เพราะนี่แหละคือ ประโยชน์ของเพื่อนที่แท้จริง ที่จะนำพาคุณไปสู่ชีวิตที่มีความสุข ยืนยาว และเต็มไปด้วยความหมายอย่างแท้จริง
——————
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social relationships and mortality risk: a meta-analytic review. PLoS Medicine, 7(7), e1000316.
Yang, Y. C., Boen, C. E., Gerken, K., Li, T., Schorpp, K., & Harris, K. M. (2016). Social relationships and physiological dysregulation in midlife and older adulthood in the United States. Journal of Health and Social Behavior, 57(3), 253-271.
Uchino, B. N. (2004). Social support and health: A review of physiological processes and pathways. Psychological Bulletin, 129(4), 487–511.
